حاتم طایی جنوب تهران را بشناسید
به گزارش فراز برج، همشهری آنلاین نوشت: پیش خودمان می گفتیم این قصه خیلی قدیمی است؛ آنقدر قدیمی که باید آنرا لابه لای صفحه های کاهی کتابچه ها پیدا کرد، اما رودست خوردیم؛ «جواد فردانش» تا همین 15 سال پیش زنده بود. یعنی می شد داستان زندگی مردی را که جوادیه را بنیان گذاشت از زبان خودش شنید؛ صد افسوس.
حالا باید برای آشنایی بیشتر با فردانش در محله راه بیفتیم و سراغ کسانی برویم که می توانستند از او حرفی بزنند، جمله ای بگویند و یا خاطره ای را از قدیم به یادمان آوردند. شنیده بودیم خاندان فردانش همگی در آمریکا سکونت دارند. بدین سبب تنها باید موسفیدها را به یاری می طلبیدیم. گفتیم حتما کسبه قدیمی می توانند اطلاعات لازم را در اختیارمان بگذارند. اتفاقاً همچنین هم شد. همان ابتدا با حاج «بایرامعلی آزادی» به گفت و گو نشستیم.
در میان صحبت هایش به حمامی اشاره نمود در خیابان ۲۰متری، نبش کوچه شهید جواد آقایی، حمامی که شادروان فردانش ساخته بود. از «حسین فردانش» هم حرف زد که نوه عموی جواد فردانش است. اتفاقاً شماره تلفنی را هم از او داشت که در اختیارمان گذاشت. این یکی خیلی می توانست به کارمان بیاید. اصلا راست کار خودمان بود. تماس گرفتیم، خانمی گوشی را برداشت و گفت اشتباه گرفته اید! همین. بعدها فهمیدیم او سال ها قبل از دنیا رفته است.
از اینجا بود که ناگهان ورق برگشت. هرچه جلوتر می رفتیم، به شخصیت های تازه ای برمی خوردیم و زوایای دیگری از زندگی شادروان فردانش برایمان روشن می شد. آنچه در پی می خوانید، نماهای مختلفی از زندگی کسی است که در اولین سالهای دهه ۲۰ به جنوب شهر آمد و جوادیه را بنیان گذاشت. شاید بهتر باشد قبل از آنکه به تماشای این مستند مکتوب بنشینیم، راویانش را بشناسیم: «محمد آزادی»، فرزند حاج بایرامعلی، معتمد و دبیر شورایاری محله، و «رحیم نیک نفس» معتمد و کاسب خوشنام محله.
جواد فردانش سال ۱۲۹۴ در تهران به دنیا آمد. در شناسنامه اش هیچ اشاره ای به ماه و روز تولدش نشده و در عوض روبه روی عبارت «تاریخ تنظیم سند» آمده است: «۱۲۹۸ ـ ماه عقرب» اینگونه که می گویند، پدرش از تجار بزرگ زمان خود بوده است.
۷ سال درس خواند و یک دوره آموزشی را پشت سرگذاشت و در ۱۴سالگی توانست به عنوان مکانیک وارد یک کارخانه جوراب بافی آلمانی شود. از این نظر می توان او را یکی از اولین تعمیرکارهای حرفه ای ماشین های صنعتی در ایران دانست، به شکلی که هرجا هر ماشین صنعتی و خودرو خارجی که گرفتار مشکل می شد، سراغ او را می گرفتند. گویی درآمد فوق العاده ای داشته، چنان که شنیدیم در سال ۱۳۲۰، ماهانه، هزارتومان حقوق می گرفت.
شاید جذاب ترین بخش زندگی فردانش برای ما همین قسمت باشد؛ زمانی که به جوادیه آمد و اولین خانه ها را در آن بنا نهاد. قسمتی از زمینهای جوادیه از پدرش به او ارث رسیده بود. بخش دیگرش متعلق به عمویش بود که «حاج آقا بزرگ» نام داشت؛ همو که هنوز هم قاب عکسش روی دیوار کفشداری مسجد فردانش آویخته است. به هر حال، جواد فردانش از عمویش وکالت گرفت تا زمین جوادیه را بفروشد. از همان زمان، همکاری «علی اصغر دادفر»، مباشر شادروان فردانش، با او شروع شد. دادفر از نزدیکان همسر نخست فردانش به حساب می آمد و به او معرفی گردید تا کمکش کند. سال ۱۳۲۰ بود که ساخت وسازها در جوادیه آغاز شد. آن زمان فردانش، زمین ها را قطعه قطعه کرد و در اختیار مردم گذاشت. به برخی می بخشید و به برخی دیگر، از قرار متری یک تومان، ۲ تومان و ۵ تومان می فروخت، اما باز هم مصالح رایگان به آنها می داد. در همین گیر و دار بود که اولین چاه های آب را در زمین بایر جوادیه حفر کرد و چندین و چند مسجد، مدرسه و حمام ساخت که تعدادی از آنها تا همین امروز بجای مانده اند. آقا جواد محله ما واقعا «جواد» بود
گویی از همین زمان بود که چهره سخاوتمندی از خود به نمایش گذاشت. حاج «بایرامعلی آزادی» می گوید: «ایشان حاتم طایی بود... انگیزه اش فقط کمک به مردم بود. دلش می خواست خانواده ها را صاحب خانه کند. لذت می برد وقتی می دید دعایش می کنند. همین برایش کافی بود. هر چه در جوانی اندوخته بود، صرف همین کارها کرد. اهل محل همیشه در چهره اش کمک کردن و ایثار و بخشش و جوانمردی می دیدند و تا آخر عمرش هم همین جور باقی ماند.»
آزادی تعابیر جالبی را درباره ی او به کار می برد: «من ایشان را انسان بسیار بخشنده ای می دیدم. واقعاً نام جواد برازنده اش بود. واقعاً جوادیه را به مردمش بخشید. در حقیقت، هیچ چیز از مردم نگرفت. عده زیادی در جوادیه ساکنند و صاحب خانه و زندگی شده اند، اما هنوز به آقای فردانش بدهکارند.»
در سال ۱۳۳۰، جوادیه شکل امروزین خودرا پیدا کرد و ماموریت خودخواسته فردانش به انتها رسید. این روایتی است که آزادی عنوان می کند. بگفته او، فردانش بعد از آنکه جوادیه را بنا کرد، تا پایان عمرش به استراحت پرداخت: «دیگر کار نمی کرد. دنبال درآمد نبود. در خانه استراحت می کرد.»
در این میان، شاید بد نباشد سرکی هم به زندگی خصوصی او بکشیم، البته تا آنجا که عرف و اخلاق ایرانی ما اجازه می دهد. فردانش ۳ بار ازدواج کرد؛ ۲ بار به جدایی انجامید و بار سوم با مرگ همسرش به پایان رسید. او ۶ فرزند داشت که همگی حاصل ۲ ازدواج نخست او بودند: ۳ پسر و ۳ دختر. آنها همراه همسر دومش در آمریکا زندگی می کنند. از این میان، ۲ فرزند پسرش در صورتیکه وی در قید حیات بود، در آمریکا فوت شدند. مرگ کوچک ترین پسرش شروین که او را سخت دوست می داشت، ضربه روحی سنگینی به او زد. مرور یک زندگی به یادماندنی
اینطور که اهالی قدیمی روایت می کنند «جواد فردانش» در سال ۱۳۲۰، ماهیانه هزار تومان حقوق می گرفت و در آخرین دهه های عمرش یک پاک باخته به مفهوم دقیق کلمه بود. به قول آزادی، در اواخر عمرش هیچ چیز نداشت. هر چه بود بخشیده بود. داده بود حمام و مدرسه ساخته بودند.» او همراه همسر سومش در حوالی خیابان سپه زندگی می کرد، در ۱۰ متری شعاع، در یک واحد آپارتمان که متعلق به همسرش بود. بعد از سال ۷۸ که همسرش فوت شد، اتفاقات عجیب و غریبی برایش افتاد.»
بعد از این که همسرش فوت کرد، فردانش مدتی در همان واحد آپارتمانی زندگی کرد، اما آنجا بزرگ به نظر می رسید و همین شد که پس از مدتی، در جایی در بلوار فرحزادی، خانه ای کوچک تر رهن کرد و حدود ۲ سال هم در آنجا سکونت داشت. آن موقع حالش خوب بود، مشکلی نداشت و حتی خودش وسایل لازم برای پخت وپز را می خرید و غذا درست می کرد تا این که چند ماه بعد سکته می کند. او را به بیمارستان کیان منتقل می کند. بعد از مرخص شدن از بیمارستان حدود یک ماه هم در محله نارمک زندگی می کند و بعد به آسایشگاه سالمندان می رود.
بر اساس شنیده ها، فروردین سال ۸۴ «جواد فردانش» به آسایشگاه سالمندان رفت. خیلی سرحال بود؛ طوری که خودش می توانست برود بیرون و کارهایشان را انجام دهد تا ۳-۴ ماه آخر زندگی اش که به تدریج ضعیف تر شد. کم کم داشت فراموشی هم پیدا می کرد. مخارج نگهداری او را فرزندانش از آمریکا می فرستادند. با این همه، کسانی هم در تهران بودند که مرتب به او سر می زدند و کارهایش را پیگیری می کردند.
اینطور که قدیمی های محله می گفتند این مرد بسیار دوست داشتنی و مهربان بود و بسیار مثبت به زندگی نگاه می کرد. با وجود همه مشکلاتی که داشت در نهایت از زندگی راضی بود و خدا را شکر می کرد. اصلا اهل شکایت نبود و در مدتی که در خانه سالمندان زندگی می کرد، نسبت به دور و اطرافیان خود احساس مسئولیت داشت.
«جواد فردانش» در ۳۰ دی ماه ۱۳۸۶، در ۹۲سالگی، به سبب کهولت از دنیا رفت. اهالی جوادیه بر جنازه اش در مسجد فردانش نماز خواندند و او را در بهشت زهرا(س) به خاک سپردند و از آن سال به بعد با شاخه ای گل و فاتحه از او یاد می کنند؛ قطعه ۲۴۵، ردیف ۲۲، شماره یک نشانی مزار مردی است که اولین خشت های جوادیه را با سخاوت و بخشش روی هم گذاشت و در نهایت با دست هایی کاملا خالی زندگی را بدرود گفت.
بیشتر بخوانید: با ۲ میلیارد تومان می توانید در این محلات خوب تهران خانه بخرید + جدول
217 35
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب